Hỏi đáp về Huấn thị Dignitas Personae
Tìm hiểu Giáo huấn của Giáo Hội:
1. Huấn thị này thuộc loại văn kiện nào?
Đây là một “huấn
thị” của cơ quan cao nhất của Giáo hội Công Giáo về giáo thuyết, Bộ Giáo Lý Đức
Tin của Tòa Thánh
Vatican .
Huấn thị nhằm áp dụng những nguyên tắc luân lý ngàn đời vào những vấn đề và
hoàn cảnh mới phát sinh từ lãnh vực công nghệ sinh học. Huấn thị không tự tuyên
bố như là một tín điều mới có tính bất khả ngộ, nhưng đã được Đức giáo hoàng
Bênêđictô XVI chuẩn nhận và có thẩm quyền của ngài. Như hầu hết các tài liệu
giáo huấn của Giáo hội, những phán quyết luân lý của Huấn thị này thuộc về
“Quyền Giáo huấn thông thường phổ quát” của Giáo hội. Những người Công giáo
được mời gọi học hỏi với “lòng vâng phục kính cẩn” để tâm thức được thấm nhuần
bởi những giáo huấn như thế (GLHTCG, 892).
2. Tựa đề của Huấn thị có nghĩa gì?
Tựa đề tiếng la
tinh Dignitas Personae có nghĩa là “phẩm giá của con người”. Mọi kết luận của
tài liệu đều dựa trên phẩm giá vốn có của mọi người và của từng người, kể từ
lúc thụ thai cho đến lúc chết với cái chết tự nhiên, và trên nhu cầu phẩm giá
đó phải được người ta kính trọng từ phía mọi thứ công nghệ và mọi hoạt động con
người. Đang khi Giáo hội phải nêu lên những phán định tiêu cực về một số lạm
dụng của kỹ thuật công nghệ, Huấn thị giải thích rằng “đằng sau mỗi tiếng
“không” từ chối chính là một tiếng “vâng” tuyệt vời nhìn nhận phẩm giá và giá
trị bất khả nhượng của mỗi hữu thể nhân
linh, độc đáo và duy nhất, được kêu gọi đi vào hiện hữu” (Dignitas Personae,
37).
3. Giáo huấn có từng được nói tới trong các
tài liệu trước đây của Giáo hội không?
Có. Huấn thị này
là một tiếp nối của “Donum Vitae: huấn thị về Tôn trọng Sự Sống con người từ
Cội nguồn và về Phẩm giá của việc Truyền sinh”. Huấn thị Donum Vitae (Tặng phẩm
Sự Sống) được Bộ Giáo Lý Đức Tin ban hành năm 1987 nói về sự thụ tinh con người
“trong ống nghiệm” và về những lạm dụng cũng như những can thiệp tùy tiện trên
sự sống con người trong các giai đoạn đầu tiên mà công nghệ này có thể tiến
hành. Những phán quyết khác trong tài liệu – như về kỹ thuật nhân bản trên con
người (human cloning), nghiên cứu tế bào gốc từ phôi và tế bào gốc từ người
lớn, công nghệ di truyền, các dược phẩm và dụng cụ ngăn cản sự đậu thai, v.v… –
đã xác nhận và nêu lên những gì đã được tuyên bố trong các diễn văn hay trong
các tài liệu khác của Đức giáo hoàng Gioan-Phaolô II hoặc của Đức giáo hoàng
Bênêđictô XVI, hoặc trong những tham luận của Tòa Thánh tại những diễn đàn quốc
tế như Liên Hiệp Quốc. Những năm gần đây các đề tài này cũng là chủ đề của các
hội thảo và các tài liệu của Viện Hàn Lâm Giáo Hoàng về Sự Sống, một hội đồng
cố vấn.
4. Tại sao Giáo Hội Công Giáo chống các kỹ
thuật sinh sản như loại thụ tinh “trong ống nghiệm”?
Đứa bé được cưu
mang trong sinh sản con người là một nhân vị, bình đẳng về phẩm giá với cha mẹ
nó. Bởi thế em xứng đáng để được chào đời qua một hành vi của tình yêu vợ chồng
đúng nghĩa và dấn thân. Những kỹ thuật nào trợ giúp các đôi vợ chồng kết hợp để
sinh con thì tôn trọng phẩm giá đặc biệt đó của nhân vị. Những kỹ thuật nào
thay thế việc đó bằng một tiến trình của kỹ thuật viên trong phòng thí nghiệm
thì không tôn trọng phẩm giá ấy. Vấn đề luân lý càng trở nên nghiêm trọng khi
người ta cố gắng đưa vào những giao tử (tinh trùng hoặc trứng) lấy từ những
người ngoài cuộc (hôn nhân), khi nhờ đến một người phụ nữ khác mang thai, hoặc
khi người ta thực hành “kiểm tra chất lượng” trên em bé như một sản phẩm đồ
vật. Kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm như được tiến hành ngày nay tạo ra một
tỷ lệ các phôi tử vong rất cao, và mở đường cho những lạm dụng xa hơn nữa như
kỹ thuật bảo quản phôi đông lạnh và những thí nghiệm gây ra sự sống bị hủy diệt
hàng loạt.
5. Những chủ đề nào trong tài liệu này chưa
được đặc biệt nói đến trong các tài liệu trước đây?
Một số chủ đề
rất mới được thảo luận ở đây lần đầu tiên. Một số đề nghị những phương pháp
thay đổi kỹ thuật cho việc nhân bản con người sao cho để nó tạo ra những tế bào
gốc từ phôi mà không phải là một phôi (ví dụ như “thay đổi nhân”). Điều đó về
mặt đạo đức đòi phải được nghiên cứu kỹ hơn và rõ ràng hơn trước khi có thể
được đem áp dụng trên con người, vì người ta buộc phải bảo đảm luôn luôn trong
tiến trình là đã không tạo ra một con người mới và rồi lại đi hủy diệt nó.
(Không cần phải thận trọng như thế nếu áp dụng cho một kỹ thuật mới hơn, sử
dụng những nhân tố di truyền hay hóa học, để tái lập trình trực tiếp cho những
tế bào người lớn bình thường đưa trở thành những “tế bào gốc có nhiều năng lực”
với khả năng linh hoạt cao như các tế bào gốc từ phôi. Việc này dĩ nhiên không
dùng đến một trứng hoặc tạo ra một phôi, và như thế không gây sự phản đối từ
phía giới thần học Công giáo.) Những ý kiến về việc “nhận con nuôi” đối với
những phôi đông lạnh bị bỏ rơi cũng tạo ra vấn đề, bởi lẽ Giáo hội chống việc
sử dụng những giao tử hay phần thân thể của người khác ngoài giao ước hôn nhân
để áp dụng cho sinh sản. Huấn thị nêu lên những điều cần phải cẩn trọng hay
những vấn đề phát sinh từ những sáng kiến mới đó, nhưng không chính thức đưa ra
những phán quyết dứt khoát chống lại chúng. Tài liệu của Tòa Thánh cũng đi sâu
vào chi tiết hơn các tài liệu trước đây bằng cách nêu lên những quan ngại về
luân lý về việc sử dụng công nghệ di truyền trên “các tế bào mầm” đối với con
người, để chữa bệnh và nhất là để “mở rộng” hay sửa đổi những đặc tính di truyền
của con người.
6. Những nhắc nhở hay phán quyết tiêu cực
về những tiến triển như thế có cho thấy một thái độ ngờ vực đối với khoa công
nghệ sinh học hiện đại hay không?
Ngược lại là
đàng khác. Tài liệu nói rằng khi sử dụng những sức mạnh kỹ thuật mới đó con
người “tham dự vào sức mạnh sáng tạo của Thiên Chúa” và con người hành động như
“kẻ phục vụ các giá trị và cái đẹp bên trong của tạo thành”. Chính vì sức mạnh
này mang trong mình một trách nhiệm rất lớn mà chúng ta phải không bao giờ được
để xảy ra những lạm dụng kỹ thuật mà hạ thấp phẩm giá con người, nhưng trái lại
phải luôn luôn phục vụ giá trị và phẩm giá của mỗi con người không loại trừ ai.
Việc lạm dụng công nghệ di truyền có thể tạo ra những hình thức kỳ thị mới, kẻ
yếu bị áp chế bởi người mạnh, tạo ra tình huống một số người lại điều khiển vận
mệnh cuối cùng của những người khác, chẳng hạn như tạo ra rồi lại hủy đi những
con người vì cái được cho là lợi ích của những người khác, tự tiện thao túng
trên số phận con người để tạo ra những con người “ưu tuyển” hơn, hoặc từ chối
những sinh linh ấy các quyền con người cơ bản nhất vì các em bé đã không thỏa
mãn tiêu chuẩn cho một con người hoàn hảo của một ai đó. Bởi vì khoa học và kỹ
thuật có một sức mạnh rất lớn để làm cả điều thiện lẫn điều ác, chúng phải được
hướng dẫn bởi một nền đạo đức học đặt cơ sở trên phẩm giá con người.
Tháng
12 / 2008
Lm.
Lu-y Nguyễn Anh Tuấn,
TTMV Tgp.Tp Hcm, chuyển ngữ
Lm Lu-y Nguyễn Anh Tuấn
No comments:
Post a Comment