Tiểu đoàn nào chẳng đi bộ?

Marcher trong tiếng Pháp là đi bộ. Danh từ marche và động từ marcher có cùng căn tố, nhưng bataillon de marche không có nghĩa là tiểu đoàn bộ binh.

Trong quân đội Pháp, một đơn vị được/bị gọi là de marche nếu nó được thành lập cho một cuộc hành quân nhất định hay chỉ hoạt động trong một giai đoạn nhất định, xong nhiệm vụ thì giải tán. 

Có nhiều cách tổ chức những đơn vị lâm thời như vậy:

Một là ghép các đơn vị bị thương vong nặng lại thành một đơn vị khác. Năm 1914 sư đoàn 32 bộ binh bị tổn thất nặng trong trận Morhange. Không trung đoàn nào còn ra hồn một trung đoàn. Người ta phải tạm lập ra một chiến đoàn (régiment de marche) từ thành phần sống sót của hai trung đoàn 53 và 143. Chiến đoàn này kết thúc nhiệm vụ khi viện binh đến.Tương tự như vậy cả hai tiểu đoàn lê dương nhảy dù (1er et 2ème B.E.P.) ở Điện Biên Phủ bị đánh tơi tả đến nỗi ngày 25/4/1954 bộ chỉ huy Pháp phải tạm thời gom bọn họ lại thành một đơn vị mang danh tiểu đoàn lê dương nhảy dù dã chiến (Bataillon de Marche de la Légion étrangère / B.M.L.E.). Đại tướng Võ Nguyên Giáp gọi nó là tiểu đoàn bộ binh lê dương nhảy dù (!):

Sau trận phản kích ở sân bay Mường Thanh ngày 23 tháng 4, viên chỉ huy tiểu đoàn dù 2 Lixăngphen (Liesenfelt) bị mất chức. Các tiểu đoàn lê dương dù số 1 và số 2 lừng danh đã bị xóa sổ. Những binh linh còn lại của hai tiểu đoàn này được sáp nhập với nhau dưới một cái tên mới: "Tiểu đoàn bộ binh lê dương dừ'' (bataillon de marche du B.E.P.)

(Võ Nguyên Giáp – Điện Biên Phủ, Điểm hẹn lịch sử, chương 11)

Đơn vị bị thương vong nặng có thể lâm thời bị giáng cấp. Tháng 3/1945 Nhật bất thần hất chân Pháp ở Đông Dương. Tàn quân của trung đoàn 5 lê dương bộ binh (5e REI) kéo qua đất Trung Hoa được gom lại thành một tiểu đoàn lấy tên là tiểu đoàn dã chiến số 5 (Bataillon de marche N° 5). Tiểu đoàn này trở lại miền Bắc Việt Nam năm 1946 và đến tháng 11/1949 được phục hồi thành trung đoàn 5 lê dương bộ binh (5e REI) như hồi trước thế chiến.e

Một cách khác là tạm thời ghép một số đơn vị hoàn chỉnh sẵn có thành một đơn vị mới cho phù hợp với tình hình chiến sự:

Biên chế một trung đoàn lính Du-a (zouave) có ba tiểu đoàn. Khi có chiến tranh, mỗi tiểu đoàn này sẽ hợp với một tiểu đoàn bộ binh nhẹ và một tiểu đoàn dự bị động viên thành một régiment de zouaves de marche.

Bán lữ đoàn nhảy dù hỗn hợp (demi-brigade de marche parachutiste / DBMP) được thành lập để tham chiến ở Đông Dương năm 1947-1948 là một ví dụ nữa về việc ghép tạm một số đơn vị còn nguyên vẹn (tiểu đoàn 1 của trung đoàn 1 bộ binh nhảy dù I/1er RCP, tiểu đoàn 3 của trung đoàn 1 bộ binh nhảy dù III/1er RCP và tiểu đoàn 1 nhảy dù xung kích 1erBPC) thành một đơn vị lâm thời. Vì là đơn vị lâm thời nên DBMP không có phù hiệu. Binh lính, sĩ quan đeo phù hiệu của đơn vị gốc, sau năm 1948 lại trở về đơn vị gốc.

Tương tự như vậy năm 1947 trong thành phần của trung đoàn 110 (110ème RI ) có một tiểu đoàn dã chiến (bataillon de marche) gồm tiểu đoàn 1 của chính trung đoàn110, được tăng cường một số thành phần của trung đoàn 1 bộ binh (1er RI) và đại đội chỉ huy của liên đoàn bộ binh số 11 (Groupement d’Infanterie n°11) và một số bộ binh sơn chiến. Tiểu đoàn tăng cường này hoạt động chủ yếu ở Huế và Đà nẵng từ 4 tháng 2 năm 1947 đến 15 tháng 11 năm 1947 thì giải thể.

Cũng có khi đơn vị mang danh de marche là một đơn vị hoàn chỉnh về tổ chức ngay từ đầu:

-Trong cuộc chiến Pháp Phổ 1870, nhiều trung đoàn Pháp bị bắt trọn gói, xem như mất phiên hiệu. Chính phủ Cộng Hòa lên, lấy lại các phiên hiệu đó đó để dùng cho các đơn vị tái/tân lập kèm thêm cụm từ de marche (53e régiment de marche của tập đoàn quân sông Loire).

-Tiểu đoàn dã chiến số 1 (bataillon de marche No 1) tham gia các chiến dịch Gabon và Syrie năm 1942 là cải danh của phân đội bổ sung số 4 (détachement de renfort No 4) được thành lập ở trại Archambault.

Nói tóm lại, các đơn vị được/bị gọi là de marche trong quân đội Pháp là những đơn vị thường có tính cách hỗn hợp về mặt lực lượng và mang tính lâm thời trong lịch sử hoạt động. Một tiểu đoàn mang danh de marche có thể là tiểu đoàn ghép hoặc tiểu đoàn hỗn hợp hay tiểu đoàn dã chiến, có thể được tăng cường hoặc không. Đó cũng có thể là một tiểu đoàn đang tái chỉnh trang và bổ sung quân số, thậm chí là tái lập hoàn toàn.