Bơ phe là gì?

Bơ phe là bơ tươi. Gốc Pháp là beurre frais. Thợ làm bánh dùng bơ phe để bánh có mùi thơm béo và màu vàng đặc trưng.

Có bao nhiêu từ bót gốc Pháp?

Có năm từ bót gốc Pháp.

Từ bót thứ nhất có nguyên từ là poste, giống đực, nghĩa là cái đồn : bót cảnh sát (tiếng Pháp là poste de police), bót gác (poste de garde), bót cút lít (poste de police)... Từ bót này hiện nay được xem là từ cũ.  Ở cửa ngõ thị xã Pleiku ngày xưa có đặt một trạm kiểm soát nên người ta gọi chỗ đó là ngã ba bót công trôn (poste de contrôle), sau này là ngã ba Phù Đổng.

Từ bót thứ hai cũng có nguyên từ là poste, nhưng giống cái, nghĩa là bưu điện. Từ bót này chỉ còn dấu vết trong địa danh Kinh Bót (arroyo de la Poste). Đó là con kinh bưu điện thời Pháp, làm nhiệm vụ vận chuyển thư tín từ Sài Gòn qua Tân An, về Mỹ Tho. Con kinh này về sau được đổi tên thành Bảo Định Hà, tức là kinh Bảo Định.

Từ bót thứ ba có nghĩa là cái bàn chải. Gốc Pháp của nó là brosse. Bót đánh răng (brosse à dents) hay cái bàn chải đánh răng cũng là một thứ.

Từ bót thứ tư chỉ cái ống để cắm thuốc hút. Nó là kết quả mượn âm yếu tố porte trong một số từ ghép tiếng Pháp: bót thuốc lá (porte-cigarette), bót xì gà (porte-cigare).

Từ bót cuối cùng là từ của dân cơ khí. Gốc Pháp là boîte.  Bót lái/bót số (boîte de vitesse), chính là hộp cơ cấu lái trong ô tô. 

Đèn phô lô là đèn gì?

Phô lô là từ gốc Anh (follow). Đèn phô lô (tiếng Anh: follow spotlight) là loại đèn điều khiển bằng tay để tập trung chiếu sáng một vùng nào đó trên sân khấu.

Tua bin có phải là từ gốc Nga không?

Tua bin gần với âm Nga (турбина) hơn cả, nhưng nó là từ gốc Pháp (turbine). Nó xuất hiện từ trước 1945 trong Danh Từ Khoa Học (Hoàng Xuân Hãn,  1959:182) và được ghi nhận trong các từ điển xuất bản ở miền Nam trước 1975 (Thanh Nghị, 1967:1264).

Hoa phăng là hoa gì?

Hoa phăng (tức hoa phlăng) là hoa cẩm chướng tây hay còn gọi là cẩm chướng phăng. Người Pháp đem giống hoa này vào Việt Nam đầu thế kỷ 20. Nguyễn Kim Thản (2005:21261) định nghĩa đúng nhưng quy về gốc Pháp pensée là sai. Tên tiếng Pháp của hoa là œillet de France. Phăng/phlăng là phiên âm của từ France.

Không chịu kém cạnh, các hoa “cẩm-chướng-sim”, “cẩm-chướng-phăng” cũng hòa theo màu xuân, phô hương thi sắc khi đứng trong chiếc bình pha-lê, ang thủy-tinh, lọ đồng hoặc ống sứ...

Hoa-Nam, 1942:26 (Tri Tân Tạp Chí số 34)

Gạch ba banh là gạch gì?

Gạch ba banh là gạch nén. Gốc của nó là từ parpaing tiếng Pháp. Từ này vào tiếng Việt thành pác panh, pa panh và ba banh. Chỉ có pác panh vào được từ điển Nguyễn Như Ý (1999:1311). Các từ điển khác không ghi nhận dạng nào cả.

Mũ ca nô là mũ gì?

Từ điển chỉ có ca nô với ý nghĩa là thuyền máy cỡ nhỏ, có mạn cao, khoang có nhiều ngăn chia làm buồng máy, buồng lái,... dùng chạy trên quãng đường ngắn (Hoàng Phê, 2006:112). Đây là một từ gốc Pháp (canot).

Một từ Pháp khác là calot (tức cái mũ chào mào của lính khố đỏ thời xưa; lính này vì vậy còn được gọi là lính chào mào) vào tiếng Việt bằng con đường mượn âm thành ca lô, cà lồ và ca nô. Ca lô là dạng đã ổn định từ lâu và được ghi nhận chính thức trong các từ điển (Thanh Nghị,  1967:172, Nguyễn Như Ý, 1999:220). Cà lồ có sắc thái thân mật. Ca nô nguyên là biểu hiện của những người mắc tật lẫn lộn /n/ và /l/, về sau thành ra phổ biến do người sử dụng không nhận thức được mối liên hệ giữa gốc Pháp và từ Việt:

Anh Nguyễn Công Hoan mặc quân phục, mũ ca-nô tím sao tròn cẩn thận. (Lê Minh, 2008:258)