LTS : Trần Dân Tiên là ai? Do bài viết dài nên chúng tôi xin đăng làm hai kỳ. Kỳ này: 1. Bên cho rằng Trần Dân Tiên là bút danh của Bác Hồ – Kỳ sau: 2. Những ý kiến nói Trần Dân Tiên không phải của Bác Hồ.
Tác giả cuốn sách “Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch”
ghi tên tác giả là Trần Dân Tiên. Hiện có hai luồng ý kiến nói cuốn sách
này do chính Bác Hồ viết lấy bút danh Trần Dân Tiên. Một số ý kiến nói
cuốn sách này do người khác viết về Bác chứ Bác Hồ không phải là tác
giả. Những người chống chế độ ta lợi dụng để xuyên tạc, cho rằng Hồ Chí
Minh tự viết sách đề cao bản thân là thực hiện tham vọng cá nhân… để hạ
uy tín của Bác.
Quá trình tìm hiểu về Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh, tôi nghiên cứu để
hiểu thêm về cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác, học tập tính cách,
đạo đức của Người. Bài viết này xin tham gia ý kiến cá nhân về tác giả
cuốn “Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch”, tác giả Trần
Dân Tiên có phải bút danh của Bác không? Trước tiên xin dẫn những ý kiến
khác nhau, bên nói Trần Dân Tiên là của Bác, bên cho là không phải:
BÊN CHO RẰNG TRẦN DÂN TIÊN LÀ BÚT DANH CỦA BÁC HỒ Báo Nghệ An điện tử
(của Đảng bộ tỉnh Nghệ An):
… Thời gian Bác ở nước Pháp từ năm 1919 đến năm 1923, cuốn sách
“Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch” của Trần Dân Tiên
(một bút danh của Bác) cho biết: Thường thường, ông chỉ làm việc nửa
ngày; làm buổi sáng để kiếm tiền, còn buổi chiều đi đến thư viện”…
Nhà nghiên cứu Hà Minh Đức trong “Tác phẩm văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh”:
… Đáp lại tình cảm mong muốn của đồng bào, của bạn bè trên thế giới, Hồ
Chủ tịch với bút danh Trần Dân Tiên đã viết tác phẩm “Những mẩu chuyện
về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch”…; Cựu Phó Tổng biên tập báo Nhân dân,
nhân vật bất đồng chính kiến người việt là Bùi Tín trả lời phỏng vấn Đài
Á châu Tự do:
… Nhân Dân, tờ báo của Đảng cộng sản, nói rõ là ông Hồ trong cuộc
đời đã dùng đến hơn 30 bí danh khác nhau, trong đó có bí danh Trần Dân
Tiên, và khẳng định rõ rằng cuốn “Những mẩu chuyện về đời sống của Chủ
tịch Hồ Chí Minh” là do chính ông Hồ viết ra… Học giả Mỹ William J.
Duiker, trong tác phẩm “Ho Chi Minh: A Life”:
… The other, Nhung mau chuyen ve doi hoat dong cua Ho chu tich, by the
fictitious historian Tran Dan Tien, was written by Ho in the late 1940s
and has been translated into several foreign languages…
Tạm dịch: Còn tác phẩm kia, “Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ
Chủ tịch”, của nhà sử học tưởng tượng Trần Dân Tiên, được ông Hồ viết
vào cuối thập kỷ 1940 và đã được dịch sang nhiều thứ tiếng khác.
Học giả Pháp Pierre Brocheux, trong tiểu sử “Ho Chi Minh: A Biography”:
… Học giả Mỹ Sophie Quinn-Judge, trong tác phẩm “Ho Chi Minh: The Missing Years”:
… Although the author’s name is given as Tran Dan Tien, it is believed, in fact, to be an autobiography…
Tạm dịch: Mặc dù tên tác giả là Trần Dân Tiên, nhưng người ta tin rằng
thực ra nó là tự truyện… Tạp chí Cộng sản điện tử (cơ quan lý luận của
Đảng Cộng sản việt Nam) trong một bài viết của tác giả Mạc Thủy có câu:
Từ đó người đọc cũng có thể hiểu Trần Dân Tiên cũng là Hồ Chí Minh. …
Còn nhớ những quan điểm rất rộng mở của Trần Dân Tiên – Hồ Chí Minh:
“Khổng Tử, Giê-su, Các Mác, Tôn Dật Tiên chẳng phải có cùng một quan
điểm chung đó sao… Ông Hà Minh Đức trong “Tác phẩm văn của Chủ tịch Hồ
Chí Minh”, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1985, trang 132, ông Hà Minh Đức
viết:
“… Đáp lại tình cảm mong muốn của đồng bào, và của bạn bè trên thế
giới, Hồ chủ tịch với bút danh Trần Dân Tiên đã viết tác phẩm “Những mẫu
chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch…”. Nguồn ông Hà Minh Đức dựa
vào từ cuốn “Những sự kiện lịch sử Đảng”, NXB Sự thật, năm 1976, tập 1,
trang 672. Có lẽ căn cứ vào các nguồn nói trên, trang Wikipedia khẳng
định Trần Dân Tiên là một trong những bút danh của Hồ chí Minh (chỉ dùng
một lần duy nhất cho cuốn sách này).
Trích bài viết của Thái Doãn Hiểu: “Sau nhiều năm hoạt động trong nước
và ngoài nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dùng rất nhiều bí danh và tên gọi
khác nhau để đánh lạc hướng kẻ thù. Tuy nhiên, danh xưng Hồ Chí Minh
được chọn là tên gọi chính thức của ông và được nhiều người chấp nhận
nhất. Theo một số tài liệu thì ông bắt đầu sử dụng danh xưng Hồ Chí Minh
từ năm 1940 nhưng không ai biết cho đến khi bị chính quyền Trung Quốc
bắt do nghi ngờ là gián điệp vào năm 1942. Từ đó, ông bắt đầu công khai
và dùng tên gọi Hồ Chí Minh với mọi người. Và từ đó trở đi danh xưng Hồ
Chí Minh đã trở thành tên gọi chính thức của ông.
Ngoài tên gọi Hồ Chí Minh (dùng từ năm 1942), và tên tự Nguyễn Tất
Thành, trong cuộc đời mình, ông còn có nhiều tên gọi và bí danh khác như
Paul Tất Thành (1012); Nguyễn Ái Quốc, từ 1919; Văn Ba (khi làm phụ bếp
trên tàu biển 1911); Lý Thụy (khi ở Quảng Châu Trung Quốc -1924), Hồ
Quang (1938-1940), Vương (Wang) (1925-1927-1940), Tống Văn Sơ
(1931-1933), Trần (1940 – khi ở Trung Quốc), Chín (khi ở Xiêm La)
1928-1930 và được gọi là Thầu (ông Cụ) Chín; Lin (khi ở Liên Xô
1934-1938); Chen Vang (trong giấy tờ đi đường từ Pháp sang Liên Xô
1923); ông cũng còn được gọi là Bác Hồ, Bok Hồ, Cụ Hồ.
Khi ở Việt Bắc ông thường dùng bí danh Thu, Thu Sơn và được người dân
địa phương gọi là ông Ké, Già Thu. Tổng thống Indonesia Sukarno gọi ông
là Bung Hồ (Anh cả Hồ). Ông dùng 173 bút danh khi viết sách, báo: Nguyễn
Ái Quốc, Nguyễn, Nguyễn A.Q, Ng.A.Q,, Ng.Ái Quốc, NAQ, N., Wang, NK.,
A.n; P.C.Lin (1938 Trung Quốc), Lin (1938, Trung Quốc), Q.T, Q.TH, Lê
Quyết Thắng (1948-1950), A.G, X.YZ (1947¬1950), G., Lê Nhân, Lê, Lê Ba,
Lê Nông, Lê Thanh Long, L.T., T,L. (1955-1969), Trần Dân Tiên (?)
(1946), T.Lan (1955-1969), Tuyết Lan, Thanh Lan. Đin (1950-1953), Tân
Trào, Đ.X (trong chuyên mục “Thường thức chính trị” trên báo Cứu quốc
1953), C.B (trên báo Nhân dân 1951-1957), V.K., K.C., C.K., Trần Lực
(1948-1961), C.S, Chiến Sĩ, Chiến Đấu, La Lập, Nói Thật, Thu Giang, K.V,
Trần Lam, Luật sư TH.Lam, Nguyễn Kim, K.o, Việt Hồng…
Trong các bút danh của Hồ Chủ tịch,Trần Dân Tiên là bút danh gây nhiều tranh cãi tồn nghi nhất.
Thông tin rằng Trần Dân Tiên là một bút danh của Hồ Chí Minh được khẳng
định và được hiểu như vậy bởi một số nguồn trong và ngoài nước.
Tác giả dẫn chứng từ báo Nghệ An, của ông Hà Minh Đức, cựu Phó Tổng
biên tập báo Nhân Dân, nhân vật bất đồng chính kiến Bùi Tín trả lời Đài Á
châu Tự do, của Báo Nhân dân và của William J. Duiker, trong tác phẩm
“Hồ Chí Minh: A Life”: “Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ
tịch”, của nhà sử học Trần Dân Tiên, được ông Hồ viết vào cuối thập kỷ
1940 và đã được dịch sang nhiều thứ tiếng khác. Học giả Mỹ Sophie Quinn
– Judge, trong tác phẩm “Hồ Chí Minh: The Missing Years”: “Mặc dù tên
tác giả là Trần Dân Tiên, nhưng người ta tin rằng thực ra nó là tự
truyện…
(Có lẽ tác giả đã lấy từ nguồn Wikipedia. Tôi xem thấy hai bài phần này
rất giống nhau, còn Wiki thì dựa vào các tác giả như nói trên và thêm
mấy học giả nước ngoài). Trang Sách Hiếm có bài “Về Vấn Đề Dùng Bút Danh
“Trần Dân Tiên” của Cụ Hồ” của tác giả Trần Khuê – Nguyễn Thị Thanh
Xuân, viết : “Trong khi mọi người chưa biết Hồ chí Minh là ai thì Cụ
buộc phải viết “Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch” để tự
giới thiệu mình và “Phải công bằng mà xác nhận rằng Cụ Hồ kể toàn sự
thật. Vì đơn giản là tất cả những nhân vật mà Cụ đã tiếp xúc có ít nhiều
liên quan đến đời hoạt động của Cụ không một ai phê phán cụ Hồ đã bịa
đặt một chi tiết nào; và mấy chục năm qua ngay cả những người đã ra rả
chê trách Cụ ký bút danh Trần Dân Tiên cũng không nêu được một chi tiết
nào sai sự thật và họ cũng chẳng bao giờ dám bàn về nội dung cuốn sách,
chỉ một mực nhấn mạnh: ký bút danh để tự viết về mình như thế là thiếu
khiêm tốn kém đạo đức, lừa dối nhân dân”. Cùng chung ý tưởng này là tác
giả Ngô Tự Lập với bài viết “Nguyễn Trãi và Hồ Chí Minh, Hay là luân về
Vĩ nhân” viết: “Tôi là một trong không nhiều người hâm mộ Hồ Chí Minh,
nhưng lại tin rằng Trần Dân Tiên là Hồ Chí Minh. Hơn thế nữa, chính vì
hâm mộ Hồ Chí Minh mà tôi tin vậy” và “không thể coi “Những mẩu chuyện
về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch” là cuốn sách của một kẻ háo danh. Hồ
Chí Minh quá nổi tiếng, sự nghiệp của ông quá sáng chói, ông không cần
thêm một cuốn sách để trở thành nổi tiếng… Và giả sử Hồ Chí Minh cần một
cuốn sách như thế, chỉ cần ông đánh tiếng, chắc chắn sẽ có rất nhiều
nhà văn tài giỏi và nổi tiếng sẵn sàng viết nó ra, không chỉ vì ngưỡng
mộ, mà có thể vì còn vụ lợi”.
Vậy là từ những tư liệu trong và ngoài nước, của ta và cả của địch đều
lấy từ báo Nghệ An, báo Nhân Dân, ông Hà Minh Đức… không biết bao nhiêu
bài viết vay mượn tư liệu này “nhân ra” theo hướng khẳng định tác giả
Trần Dân Tiên chính là Hồ Chí Minh. Nhưng những ý kiến này cũng chỉ phán
đoán chứ không đưa ra một chứng lý nào thuyết phục người đọc.
Cái khó cho các nhà nghiên cứu tiếp về sau cũng không tìm ra tư liệu
gốc như bản thảo, lời nói của người có liên quan… Cuốn sách lại không
được in phát hành trong nước mà in phát hành bên Trung Quốc bằng chữ Hán
trước. Điều này càng khó tìm chứng cứ nên bị bao trùm một màn bí ẩn.
Vậy thì đã có người viết trước quả quyết rồi, giờ cứ theo đó mà nêu thêm
ý kiến “yêu-ghét” theo cảm tính của mình.
(Còn tiếp 1 kỳ)
***
Một số nguyên nhân khác để Trần Dân Tiên không phải là Hồ Chí Minh
- Khoảng thời gian từ 1945 đến 1948 là
thời kỳ cực kỳ cam go đối với vận mệnh của nhà nước non trẻ Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa: chiến đấu cùng một lúc với 3 tên giặc: đói, dốt và ngoại
xâm trong bối cảnh “đơn thương độc mã”, thiếu thốn đủ đường về kinh tế,
lương thực, trang thiết bị quân sự, kinh nghiệm chiến đấu…, mà không hề
có sự trợ giúp quốc tế nào. Đó không phải là lúc thích hợp và cũng chẳng
thể có thời gian để viết về mình đối với bất kỳ người lãnh đạo nào
huống hồ một lãnh tụ đã được cả thế giới ngả mình kính phục.
Bìa bản dịch tác phẩm “Vừa đi đường vừa kể chuyện” của T.Lan Lady Borton dịch. Ảnh: tennguoidepnhat.net
- Viết về mình không phải là thói quen
của những người nổi tiếng ở Việt Nam bấy giờ nhưng cho dù nếu Bác muốn
điều đó thì cũng có vô vàn ký giả, nhà văn, nhà báo nổi tiếng sẵn sàng
“chầu chực” để được là người chấp bút. Rốt cuộc là chẳng có ai làm được
điều đó, cho dù sau năm 1954, tên tuổi Bác dã gắn liền vào tên nước Việt
Nam trong con mắt bạn bè quốc tế. Rất nhiều nhà báo, nhà văn quốc tế đã
gặp Bác nhưng tất cả thu hoạch chỉ là những cuộc phỏng vấn về tình hình
đất nước, chính sách của Việt Nam bấy giờ.
- Chẳng có lý do gì với quỹ thời gian
hạn hẹp của mình, Bác phải viết đến 2 cuốn sách có nội dung, chủ đề
tương tự nhau mà giữa 2 cuốn lại có những thông tin khác nhau.
- Nếu Bác Hồ viết cuốn “Những mẩu
chuyện…” thì chẳng có lý do gì bản thảo (hoặc những gì còn sót lại của
nó) lại không được những người có trách nhiệm lưu giữ lại (như cuốn “Vừa
đi đường vừa kể chuyện’”) vì bất cứ thứ gì liên quan đến Bác từ bấy giờ
đã là vô giá. Chẳng lẽ Bác tự viết, tự in, tự phát hành (dù chung quanh
là đội ngũ cán bộ chiến sĩ bảo vệ ngày đêm)!?
- Mặc dù Nguyễn Hải Thần đã bỏ đất nước
để theo quân Tưởng nhưng Bác Hồ cũng rất bao dung đối với ông này chứ
không “vạch mặt” như trong cuốn “Những mẩu chuyện…”. PGS. Song Thành
trong bài “Khoan dung, nhân ái Hồ Chí Minh biểu tượng của văn hoá hoà
bình Việt Nam” đã cho biết: “Chúng ta đều biết sự khoan dung của Hồ Chí
Minh đối với Nguyễn Hải Thần khi ông ta từ bỏ nhiệm vụ, chạy theo quân
Tưởng, sang Quảng Châu sinh sống, ngày càng lâm vào hoàn cảnh khốn đốn.
Sau hoà bình lập lại bạn hỏi ta định xử trí với ông ta như thế nào? Với
tam lòng khoan dung, độ lượng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề nghị với Thủ
tướng Chu Ân Lai chu cấp cho ông ta mỗi tháng 100 nhân dân tệ cho đến
cuối đời. Số tiền đó sẽ lấy từ khoản viện trợ không hoàn lại của Trung
Quốc giúp nhân dân ta khôi phục kinh tế sau chiến tranh”.
- Mặc dù cuốn sách được cho rằng ra đời
từ năm 1948 nhưng có vẻ như người ta chưa tìm thấy một bản tiếng Việt
nào in thời điểm đó mà bản in đầu tiên lại là bản tiếng Hoa với tựa đề
“Hồ Chí Minh truyện ”, do Trương Niệm Thức dịch, xuất bản tại Thượng Hải
tháng 6-1949. Bản in tiếng Việt (chính thức) đầu tiên dường như là của
NXB Văn Nghệ, Hà Nội 1955. Như vậy, nếu Bác Hồ là tác giả của cuốn sách
này, với mong muốn “giới thiệu mình với nhân dân” thì thật vô lý khi
cuốn sách không được in tại Việt Nam mà lại là một bản tiếng Hoa ở Trung
Quốc. Điều đó phù hợp với giả thiết tác giả phải “giấu” Hồ Chủ tịch khi
in cuốn sách này vì không muốn làm trái ý Người.
- Nếu Hồ Chủ tịch là tác giả hoặc là
người “đứng sau” tác phẩm này thì thật vô lý nếu phải mất đến hơn 2 năm
để viết xong cuốn sách mỏng như vậy, trong khi mục đích là để “giới
thiệu Hồ Chí Minh với nhân dân” (như giả thiết của nhiều người), nhất là
thời điểm cần kíp cho nhu cầu này phải là trước 2-9-1945 (trước khi Bác
ra mắt quốc dân đồng bào) đến cuối 1946 (khi Bác ra lời kêu gọi toàn
quốc kháng chiến – 20-12-1946).
Sau khi đưa dẫn chứng cứ sổ Bác Hồ tiếp
khách ngày 4-9-1945, và đến ngày toàn quốc kháng chiến, dẫn giải những
tình tiết, nhân vật liên quan với Bác ở trong nước và cả ở nước ngoài,
tác giả Thanh Tùng cho rằng tác giả có thể là một nhóm người do cụ Đặng
Thai Mai là chủ xướng và tác giả cuốn sách:
“Như vậy, có thể hình dung toàn bộ sự
việc thế này: ông Đặng Thai Mai sau khi nghe nói nhiều về Hồ Chủ tịch,
được chứng kiến Bác đọc Tuyên ngôn Độc lập nên đã nảy sinh ý định tìm
hiểu về quá trình hoạt động cách mạng của Người trước Cách mạng tháng
Tám (ý định này có thể của cá nhân ông, cũng có thể của các nhân sĩ, trí
thức bạn bè ông). Tận dụng mối quan hệ của mình, ông tới diện kiến Bác
ngay trong sáng ngày 4-9-1945. Trong câu chuyện, ông có đề cập tới vấn
đề “hồi ký” đối với Bác nhưng không được đáp ứng. Không từ bỏ ý định,
ông và một số bạn bè đã chủ động tìm hiểu từ các nhân chứng, nhưng nguồn
này nhanh chóng bị cạn kiệt. Vì là một thành viên Chính phủ, lại có mối
quan hệ với nhiều đồng chí, học trò thân cận của Bác nên ông đã thổ lộ ý
định của mình đối với các vị này và được hưởng ứng nhiệt tình…
Vì Bác không đồng ý viết về mình nên các
đồng chí tác giả phải góp nhặt thông tin từ mọi nguồn có thể để tổng
hợp thành cuốn sách. Nhưng khi viết xong, các tác giả lại sợ Bác phật
lòng nên không dám đem in trong vùng kiểm soát của Chính phủ kháng
chiến, dẫn đến việc bản in đầu tiên lại là bản tiếng Hoa, phát hành tại
Thượng Hải”.
Bà Lady Borton nhà văn Mỹ,
một người gắn bó với Việt Nam từ thời chiến tranh tới ngày nay, đã dành
nhiều thời gian công sức đến một số nước Bác Hồ từng hoạt động xin lục
hồ sơ lưu trữ để tìm hiểu sâu về Hồ Chí Minh. Bà viết nhiều tác phẩm về
Bác. Trong bài viết về cuốn “Vừa đi đường vừa kể chuyện” có đoạn:
“Cuốn sách Vừa đi đường vừa kể chuyện
của T.Lan (bút danh của Bác Hồ) viết bằng tiếng Anh (Trung Hiếu dịch
tháng 9-2009) trên tạp chí Hồn Việt:
“Quyển tiểu sử Những mẩu chuyện về đời
hoạt động của Hồ Chủ tịch, xuất bản năm 1948 với bút danh Trần Dân Tiên.
Trần Dân Tiên không phải là Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh chưa bao giờ dùng
bút danh là Trần Dân Tiên.
Hồ Chí Minh viết “Vừa đi đường vừa kể
chuyện” cho những cán bộ và những người Việt Nam bình thường. Lối viết
của Người rất giản dị, dễ hiểu. Ở đây, T.Lan đã nêu ra cho các cán bộ
tấm gương về cách lãnh đạo của Hồ Chí Minh. Chúng ta thấy cảnh Hồ Chủ
tịch đã vào cửa sau của các trại quân đội để kiểm tra bếp núc và các nhà
vệ sinh…”. Cuốn Vừa đi đường vừa kể chuyện được công bố trên báo Nhân
Dân năm 1961, với 12 số báo (2606-2610, 2685, 2686, 2688-2691 và 2694).
Năm 1963, NXB Sự thật mới in thành sách. Kèm bài viết có cả hình chụp
bản gốc cuốn sách…
Ý kiến của người viết bài này:
Xin có mấy nhận định sau:
- Cuốn sách được viết từ năm 1946 đến
năm 1948, thời điểm bối cảnh đất nước đang phải đối phó với thù trong,
giặc ngoài, Bác Hồ làm việc cả ngày thâm đêm để giải quyết bao nhiêu
chuyện nối nhau dồn dập. Cuối năm 1946, toàn quốc kháng chiến, công việc
cũng không giảm vì cách mạng còn non trẻ, phải vừa xây dựng vừa chiến
đấu với quân Pháp trên cả nước. Lãnh đạo Đảng, lãnh tụ Hồ Chí Minh phải
tập trung lo chuyện đại sự của quốc gia. Vì đó là sự sống còn của dân
tộc, của Cách mạng, của Đảng. Những chuyện riêng tư cá nhân không được
Bác quan tâm, không có thì giờ để làm.
- Bác Hồ có đức tính khiêm tốn chúng ta
đều biết, Người không muốn người khác đề cao mình. Việc Bác đồng ý cho
các họa sĩ vẽ ảnh Người là để nhân dân biết mặt, việc này lãnh tụ nước
nào cũng đều như vậy.
- Khi thấy cuốn “Những mau chuyện về đời
hoạt động của Hồ Chủ tịch” có những chi tiết không chính xác, nên Người
phải viết cuốn “Vừa đi đường vừa kể chuyện” để người đọc hiểu đúng hơn.
Nếu cuốn “Nhữngmau chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch” do Người
viết thì phải chính xác hoàn toàn. Như vậy không cần có thêm cuốn “Vừa
đi đường vừa kể chuyện” nữa.
- Cuốn “Vừa đi đường vừa kể chuyện”, bản
thảo còn bảo quản tại Bảo tàng Hồ Chí Minh cho thấy lần đầu Bác viết
tay, rồi đánh máy, tiếp theo cán bộ Văn phòng Phủ Chủ tịch đánh máy, Bác
sửa hoàn tất mới đưa cho báo. Sự cẩn trọng của Bác không chỉ một việc
mà là phong cách làm việc của Người. Bản Tuyên ngôn Độc lập, Bác đã mời
các đồng chí lãnh đạo của Đảng góp ý kiến, sửa chữa rồi mới đọc tại lễ
Tuyên bố với toàn thể nhân dân cả nước và thế giới nước Việt Nam từ nay
đã độc lập ngày 2-9-1945 tại Vườn hoa Ba Đình Hà Nội. Năm 1969, Bác giao
cho đồng chí Tố Hữu viết bài báo “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch
chủ nghĩa cá nhân”, Người sửa chữa gần hết, sau đó gửi cho các Ủy viên
Bộ Chính trị góp ý xong, Bác sửa lần chót mới cho đăng báo. Bản Di chúc
là tài liệu Tuyệt đối bí mật, không thể nghe ý kiến người khác (chỉ có
đồng chí Lê Duẩn
Bí thư của Đảng chứng nhận và Vũ Kỳ thư
ký riêng của Bác được biết) nên Bác dành thời gian đến 5 năm viết, sửa
chữa. Tại sao Bác viết cuốn “Vừa đi đường vừa kể chuyện” vào năm 1961 mà
không viết sớm hơn? Đầu năm 1955, Bác về lại Hà Nội công việc còn bề
bộn, kế tiếp xảy ra sai lầm trong cải cách ruộng đất, Người phải lo chỉ
đạo sửa sai và gánh vác công tác Đảng dồn lên sau khi đồng chí Trường
Chinh từ chức. Năm 1959, Bác nhẹ lo phần nào cho miền Nam sau Đồng khởi;
lại có đồng chí Lê Duẩn lo công tác Đảng. Năm 1960, Đại hội Đảng lần
thứ 3 xong, công việc Bác lo đã bớt, lúc này Người có thì giờ viết sách.
Nếu cuốn “Những mau chuyện về đời hoạt
động của Hồ Chủ tịch” do Người viết từ năm 1946-1947, ắt phải có người
biết và còn lưu giữ bản thảo tại Bảo tàng Hồ Chí Minh như những cuốn sổ
Bác tiếp khách từ ngày 4-9-1945 đến ngày toàn quốc kháng chiến. Chỉ do
người khác viết, vì sợ Bác không hài lòng nên không thể in trong nước,
phải gửi in ở Trung Quốc. Họ không có loại chữ của ta nên dịch sang chữ
Hán và không trả lại bản thảo như các tài liệu, sách quan trọng khác in
trong nước. Bác Hồ là tác giả hay người khác viết được Bác đồng tình thì
sao phải gửi ra nước ngoài in? Ở Việt Bắc năm 1949 ta có nhà in đủ điều
kiện in cuốn sách nhỏ này.
Tôi nghĩ, nếu bút danh này của Bác dùng
từ năm 1945-1946, thì sao Bác chỉ dùng duy nhất có một lần rồi thôi?
Thời điểm này Bác viết rất nhiều bài cho các báo sao Người “không nhớ”
một cái tên mình đã sinh ra trong bối cảnh nước nhà vô cùng sôi động,
mang một kỷ niệm sâu đậm mà bỏ nó luôn?
Chỉ có một nơi để tìm bản thảo cuốn sách
“Những mau chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch” đó là ở Trung Quốc.
Không chắc có được NXB thời Tưởng Giới Thạch lưu giữ, Chính quyền Cộng
hòa nhân dân Trung Hoa có tiếp nhận đưa vào Bảo tàng không. Mong rằng
sau này có may mắn tìm thấy bản thảo cuốn sách để biết ý kiến ông Nguyễn
Khôi, Nguyễn Thanh Tùng ai đúng. Hay do một người khác viết.
Cuộc đời Bác Hồ bôn ba nước ngoài thời
gian quá dài, lại phải tìm mọi cách nghi trang che giấu, không để lộ
tung tích kẻ thù phát hiện, khi về nước lại tiếp tục giữ bí mật nên có
nhiều điều xảy ra với Bác có thể đến nay ta chưa biết. Bác từng trả lời
cho một nhà báo nước ngoài: người già thường có những bí mật riêng, tôi
cũng giữ chút bí mật cho mình. Những bí mật do Người có và do người khác
tạo ra. Nếu tìm không được bản thảo thì coi đây là một bí ẩn do những
người yêu kính Bác làm ra. Có lẽ trên thế giới ít có một lãnh tụ nào có
cuộc đời như Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh. Chính vì vậy mà người dân
Việt càng thiết tha yêu quý lãnh tụ của mình.
Từ những dẫn chứng và phân tích nêu trên, tôi thiên về và mạnh dạn nêu ý kiến của mình: Trần Dân Tiên không phải là Hồ Chí Minh.
Nguyễn Xuân Ba
