Câu chuyện anh hùng - Bài 2: “Tiểu Long nữ” thế kỷ 20 (Hàn Giang & Thúy Hằng & Phan Dung - Pháp Luật Thành Phố Hồ Chí Minh)

Câu chuyện anh hùng - Bài 2: “Tiểu Long nữ” thế kỷ 20

Thứ Sáu, ngày 27/7/2012 - 01:05

• 

Có một nữ chiến sĩ biệt động người Việt gốc Hoa chuyên trà trộn trong đám đông rồi bất ngờ rút súng “bắn tỉa”, ám sát hàng loạt sĩ quan Mỹ.

Cô được người Sài Gòn lúc đó trìu mến gọi bằng biệt danh “Tiểu Long nữ trên đường phố”.

Người nữ Hoa kiều đặc biệt này tên thật là Phùng Ngọc Anh, hiện sống lặng lẽ cùng người cháu gái trong khu chung cư nghèo ở quận 11, TP.HCM. Mỗi lần nhắc lại quá khứ, bà lại rưng rưng nước mắt nhớ tới một thời hào hùng kháng chiến.

Trộm thư Cộng sản

Bà Ngọc Anh kể: “Tôi sinh ra ở huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang. Hồi nhỏ, đây là vùng sôi động của Việt Minh nên tôi bị ảnh hưởng bởi các cô chú kháng chiến. Trong kháng chiến chống Pháp, vùng đất này hứng nhiều bom đạn nên cả gia đình tôi phải lưu lạc lên Sài Gòn sinh sống. Lúc bấy giờ có nhiều nữ sinh trung học như tôi quay trở lại Trung Quốc làm lưu học sinh để tránh chiến tranh. Riêng tôi năm 1961 cũng được gia đình vận động nhưng tôi quyết định sang Hong Kong học tập. Năm 1964, báo chí nước ngoài thường nhắc tới chiến tranh ở miền Nam Việt Nam. Lúc đó tôi nghĩ Việt Nam đang hồ hởi chống Mỹ mà mình chạy trốn như thế không đành nên gom góp tiền bạc để về Sài Gòn hoạt động”.

Lúc bấy giờ gia đình Ngọc Anh đang nuôi giấu một cán bộ cách mạng có tên Tư Bình trong nhà. Vừa thấy Ngọc Anh, ông Tư Bình hơi dè dặt vì cô trở về từ Hong Kong. Bên đó tự do muốn nói gì thì nói, còn ở đây chỉ cần Ngọc Anh hé răng nửa lời thì không những nguy cho cán bộ cách mạng mà còn ảnh hưởng tới cơ sở. Hiểu được tâm tư của người cán bộ, Ngọc Anh không nói nhiều. Đêm đó, cô lẻn vào phòng và ăn cắp được một mớ tài liệu, trong đó toàn là thư cảnh cáo các tên ác ôn có tiếng của Sài Gòn. Cô lặng lẽ rời nhà trong đêm và mang tới các địa chỉ ghi trong thư bỏ vào nhà họ. Thấy tài liệu bị mất, ông Tư Bình hoảng hồn. Lúc bấy giờ Ngọc Anh mới phân trần: “Tui ăn cắp đồ của anh và tui không làm bậy. Tui đi gửi họ rồi”.

Tấm ảnh “Tiểu Long nữ” Phùng Ngọc Anh sau khi bị địch nhúng tay vào hóa chất do một nhà báo Mỹ chụp năm cô bị địch bắt được cô sinh viên người Mỹ Molly gửi tặng sau hơn 40 năm. (Ảnh tư liệu)

Từ đó ông Tư Bình đã hướng dẫn và đào tạo Ngọc Anh tham gia vào lực lượng võ trang do đồng chí Phùng Sinh phụ trách, chuyên đi phát truyền đơn, theo dõi và vạch kế hoạch ám sát những tên ác ôn.

“Tiểu Long nữ” trên đường phố

Sau đó một năm thì bệnh tim của ông Phùng Sinh trở nặng, cấp trên đặc cách cho ông được phép lui về tuyến sau hoạt động. Toàn bộ trách nhiệm chỉ huy, đôn đốc anh em đội võ trang giao lại cho Ngọc Anh lo liệu.

Bà Ngọc Anh kể lúc bấy giờ cấp trên giao cho đội một khẩu súng colt Mỹ cùng 50 viên đạn do bà quản lý. Người Hoa buôn bán ở Chợ Lớn được nhiều ưu đãi nên tiền bạc không thiếu, duy chỉ có súng đạn là khan hiếm, còn quý giá hơn cả vàng nên bà quyết tâm phải sử dụng súng có ích. Bà đề xuất với ông Tư Bình: “Đánh mấy tên ác ôn không sướng tay, anh cho tụi tui chuyển sang bắn Mỹ đi…”.

Nói là làm, sau đó bà cùng đồng đội nữ xách súng đi lùng giặc Mỹ. “Lúc bắn đâu biết chúng là ai, cứ thấy Mỹ là bắn thôi. Đến hôm sau báo Tây đăng mới biết tụi này toàn là tướng tá, sĩ quan cấp cao của Mỹ”.

Bà kể đội võ trang người Hoa do bà phụ trách phát triển lên tới tám người, trong đó nhiều người (như Tiểu Yến, Thanh Hồng) chiến đấu rất dũng cảm. “Để mừng Quốc khánh 2-9-1967, tôi đến rủ Tiểu Yến: “Hai chị em mình đi lập công đi”. Tôi đưa cho Tiểu Yến thêm một khẩu súng và một quả lựu đạn, bảo lận ở lưng quần rồi cả hai ra đường từ lúc 2 giờ chiều cho tới 11 giờ đêm, giết tổng cộng năm tên Mỹ”.

Bà Ngọc Anh nói: “Đánh dễ lắm, cứ đi sau lưng cách nó tầm 3 m, lấy nón che súng, cứ thế mà nhằm vào cái lưng vừa to vừa dài của nó nhả hai phát đạn, kiểu gì cũng chết. Có lần tôi cùng Tiểu Yến ra đường, thấy cái lưng thằng Mỹ to cao nhưng chưa thấy mặt, tôi chạy vọt lên nhìn kỹ mặt rồi mới quay vòng ra sau và bắn”.

Bà Phùng Ngọc Anh (thứ hai từ phải) đứng cạnh cô sinh viên người Mỹ Molly trong lần gặp mặt tại Việt Nam. (Ảnh do nhân vật cung cấp)

Ám sát đại tá Đài Loan

Tháng 9-1967, Mỹ tăng cường đưa mật vụ Đài Loan vào những khu vực có người Hoa để nắm tình hình và điều tra cơ sở cách mạng. Phong trào tiêu diệt lính Đài Loan được phát động rầm rộ. Khi đó bà Ngọc Anh được giao nhiệm vụ ám sát tên Chung Tao, Đại tá đặc vụ trưởng Đài Loan, ngay tại nhà hắn trên đường Huỳnh Mẫn Đạt, quận 5 bây giờ.

Bà nhớ lại: “Sau nhiều ngày đêm theo dõi đường đi lối về cũng như giờ giấc của tên đặc vụ, tôi thấy cứ 12 giờ trưa là tên này đi xe ô tô Mỹ đậu trước hẻm và đi bộ vào. Một sáng cuối tháng 9, tôi cùng Thanh Hồng đi Honda tới mai phục trước cổng nhà Chung Tao nhưng chờ hoài không thấy. Đến hơn 12 giờ, một tiếng nổ lớn vang trời tại Đại sứ quán Đài Loan. Tôi nói với Thanh Hồng chắc đội nào đánh đại sứ quán, có khi tên Chung Tao chết ở đó rồi cũng nên.

Hai chị em chờ thêm chút nữa đến gần 1 giờ chiều, khi đã quyết định ra về thì xe Chung Tao xuất hiện. Tên đại tá được hai người lính đưa về, quần áo xộc xệch, xây xát. Chung Tao cùng hai người lính đi bộ vào ngay trước mặt. Tôi nói Thanh Hồng nổ máy xe sẵn và đưa súng lên bắn hai phát vào lưng Chung Tao ngay trước cổng. Chung Tao ngã nhào, cặp táp của hắn rơi ra ngay sát chân tôi. Nhớ lời cấp trên nếu lấy được cặp Chung Tao thì càng quý vì trong đó có nhiều tài liệu nên tôi chạy lại tính cướp xong rồi chạy, nào ngờ Chung Tao chưa chết, dùng chân đá đúng ngay khẩu súng của tôi khiến cướp cò, “pằng” thêm một phát vào chân hắn. Súng rơi ra, hai tên lính bảo vệ chạy đến đánh vào đầu tôi đến ngất xỉu”.

Chết hụt trong vụ thủ tiêu của địch

Ngọc Anh bị bắt và chịu những ngày dài tra tấn trong Tổng nha Cảnh sát. Ngày 14-11-1968, Tòa án quân sự Mỹ đưa cô ra xét xử. Trước khi tuyên đọc bản án, viên thẩm phán hỏi to: “Cô Phùng Ngọc Anh là người Hoa kiều sống ở Chợ Lớn, chính quyền Việt Nam Cộng hòa luôn có những chính sách ưu đãi đặc biết đối với người Hoa. Vậy tại sao cô lại đi làm Việt cộng chống đối chính quyền, phá rối trị an?”.

Trước sự chứng kiến của đông đảo quan chức Mỹ, Ngọc Anh trả lời dõng dạc: “Tôi là người Hoa kiều nhưng sinh ra tại Việt Nam, ăn cơm gạo Việt Nam mà lớn lên. Nay đất nước Việt Nam bị Mỹ xâm lược, tôi có nghĩa vụ cùng nhân dân Việt Nam đứng lên chống Mỹ”.

Sau khi chiến dịch Mậu Thân nổ ra, đêm mùng hai tết, địch đưa Ngọc Anh cùng anh Trần Văn Kiểu, chị Lê Thị Riêng và một số người khác lên một chiếc xe chạy từ Tổng nha Cảnh sát ra Chợ Lớn. Trên đường đi, toán lính thủ tiêu toàn bộ số người trên xe bằng cách xả súng từ phía sau như một cái cớ bị Việt cộng phục kích trên đường. Toàn bộ tù nhân trên xe đều hy sinh, duy chỉ có Ngọc Anh sống sót, bị một viên đạn găm vào đùi ngất xỉu, lúc tỉnh dậy Ngọc Anh thấy chị Lê Thị Riêng nằm đè lên che đạn thay mình. Cô chỉ kịp với lấy cây kẹp tóc trên đầu chị Lê Thị Riêng làm kỷ niệm…

Địch chạy xe đến nhà xác của nhà thương Chợ Quán, Ngọc Anh được một bác sĩ phát hiện còn sống nên đưa tới nhà thương tù. Đến cuối năm 1969, Ngọc Anh bị đày ra Côn Đảo. Năm 1974, bà được trao trả tự do.

▲▲▲

Khoảng năm 2000 có người đã gửi đề nghị phong danh hiệu anh hùng cho “Tiểu Long nữ” Phùng Ngọc Anh. Bà cười khi kể lại chuyện này và nói: “Anh hùng đâu phải dễ, đến ông Tư Chu, Chỉ huy trưởng lực lượng Biệt động Sài Gòn, mà đến trước lúc chết ba tháng mới nhận danh hiệu anh hùng huống hồ gì tôi. Công lao nhỏ bé, văn hóa, chính trị tôi không bằng ai. Anh hùng ở trong tim thôi. Khi đất nước bị xâm lược là biết đứng lên, quên mình chống giặc. Tôi chỉ mong được cái huân huy chương gì đó để khi chết có cái để thờ...”.

Tấm ảnh đi trọn vòng Trái đất Những năm tháng bị tù đày, Ngọc Anh bị địch nhúng đôi bàn tay vào một loại hóa chất để kiểm tra các loại vũ khí đã qua bàn tay cô. Kết quả là đôi bàn tay của “Tiểu Long nữ” cháy xèo xèo đau đớn. Bức ảnh chụp bàn tay cô được một nhà báo Mỹ chụp lại sau đó một năm và đưa về trưng bày trong kho lưu trữ dữ liệu chiến tranh Mỹ. Gần 40 năm sau, một sinh viên Mỹ có tên Molly thực hiện đề tài “Truyền thống người phụ nữ Việt Nam” đã phát hiện ra tấm ảnh. Cô sinh viên này đã mang tấm ảnh ấy làm một hành trình nửa vòng Trái đất để lần tìm địa chỉ và gửi tặng cho bà Ngọc Anh.

HÀN GIANG - THÚY HẰNG - PHAN DUNG

(https://plo.vn/plo/cau-chuyen-anh-hung-bai-2-tieu-long-nu-the-ky-20-374811.html)

Dầu cháo quảy có liên quan gì đến ma quỷ?

Quảy là một thứ bánh bột nổi chiên dầu, khuyết phần giữa nhìn như hai người dính nhau. Tương truyền rằng đời Nam Tống có cặp vợ chồng gian thần Tần Cối chuyên hãm hại người trung lương; nhân dân oán hận làm ra thứ bánh này, đem chiên trong dầu sôi và ăn cho bõ ghét. Dầu cháo quảy/ giò cháo quảy là âm của 油 炸 鬼, âm Hán Việt là du tạc quỷ, nghĩa là quỷ chiên dầu. Rất có thể油 炸 鬼là biến âm của油炸檜 (âm Hán Việt là du tạc cối, tức tên Tần Cối chiên dầu)

Thực ra ở nhiều nơi khác trên đất Trung Quốc và ở nhiều nước châu Á khác cũng có bánh quảy với tên gọi không có liên quan gì đến quỷ. Cái chỗ khuyết trên bánh là để xé bánh cho dễ mà thôi.

Dầu cháo quảy được dịch trong các thực đơn tiếng Anh là  Chinese oil stick / Chinese donut / Chinese cruller / Fried bread stick / Chopstick cake, không gợi mối liên hệ nào đến quỷ lẫn Tần Cối.

Ai chứng lý lịch cho Bác Hồ?

Hồi sắp lấy vợ, ra phường xin xác nhận tình trạng độc thân, phường chứng:

-Anh M thường trú tại địa phương từ năm Y đến nay, không đăng ký kết hôn tại địa phương trong thời gian này.

-Từ hồi đủ 18 tuổi đến giờ tôi đều ở đây, không đi đâu hết. Sao không thể chứng là tôi chưa bao giờ kết hôn?

-Anh ở đây từ năm X đến giờ nhưng từ năm X đến năm Y hộ khẩu của anh ở trong trường. Ai biết anh có đăng ký kết hôn ở trường không?

Nói nghe có lý. Nhưng trường cũ giờ đã giải thể, chia làm hai trường mới. Trường mình học là trường ở quận 1:

-Hộ khẩu hồi đó ở quận 5 thì dzô quận 5 mà tìm.

Trường ở quận 5 bảo:

-Mười mấy năm rồi... Không biết phải làm sao.

Đứng ngẩn ngơ nhưng thằng mất sổ gạo rồi thất thểu đi ra. Tình cờ gặp ông V, phó phòng tổ chức, hỏi:

-Anh bảo em phải làm sao?

Ông V cười:

-ĐM... mày đưa đây tao chứng cho rồi vào lấy con dấu.

Ông V không phải là người quen thân, chỉ biết nhau lúc trường cũ chưa chia tách. Mình còn không biết ông ấy có vợ hay không. Có lẽ có, không chắc.

Bây giờ thành ra người có vợ có con là nhờ năm xưa không đi ra sớm quá hay trễ quá, đúng lúc ông V chạy xe vào.

Chỉ một chi tiết là độc thân hay không độc thân trong thời gian mấy năm ngắn ngủi đó thôi mà không ai xác nhận được chỉ vì trường cũ chia thành hai trường mới chứ không phải là chuyện vật đổi sao dời gì. Thử hỏi các nhà cách mạng nước ta khi bôn ba nơi hải ngoại, khi lặn lội nơi rừng sâu núi thẳm, thay tên đổi họ liền liền thì lúc ngồi khai lý lịch, ai chứng? Rồi không lẽ vì vậy mà nhịn lấy vợ, lấy chồng? Hay vẫn có những người chứng đại cho mình? 

Hội cắt tóc dê là gì ?

Đó là lễ quốc khánh Pháp. Người Việt xưa còn gọi lễ này bằng các từ mượn âm Pháp sau:

cách to du dếch quatorze juillet.[i]

cách tót duy dê quatorze juillet.[ii]

cách tót ruy dê quatorze juillet.[iii]

cát to dui dê quatorze juillet.[iv]

cát tó quatorze.[v]

cát tó duy dê quatorze juillet.[vi]

cát tó giuy ê quatorze juillet.[vii]

cát tót quatorze. Lễ ~ mà gặp phép đờ pe Le Quatorze Juillet célébré en même temps que la Fête de Paix.[viii]

cắt tóc dê quatorze juillet.[ix]

---

[i] NQT (1992:109)

[ii] * Ngoài ra còn có một danh từ khác thông dụng hơn, là lễ « Cách-tót-duy-dê », phiên âm theo tiếng Pháp. Nguyễn Vỹ (1970a:210)

* Trừ ngày Tết Việt-Nam có tính cách nghi-lễ gia đình nhiều hơn, người ta có thể nói rằng « lễ Cách-tót-duy-dê » là một ngày đại hội toàn quốc tưng bừng náo nhiệt nhất trong năm, dưới thời đô hộ Pháp ở xứ ta. Nguyễn Vỹ (1970a:210)

* Ngoài ra, còn có một danh từ khác thông dụng hơn, là lễ "Cách-tót-duy-dê", phiên âm theo tiếng Pháp. Nguyễn Vỹ (2006:196)

[iii] Xin nhớ rằng lễ Quốc Khánh chính thức ở toàn cõi Ðông Dương dưới quyền đô hộ của Pháp là "Lễ Chánh Trung" 14 tháng 7 dương lịch mà thường dân vẫn gọi là lễ "Cách tót ruy dê". Nguyễn Vỹ (2006:406)

[iv] VHS (1999:410)

[v] * Được hai ngày nghỉ hội « cát-tó »,

Một đoàn quan phán làm cùng tòa :

Dăm bảy ông trẻ, vài ông già

Kéo ra Sầm-sơn để hóng gió. Phong Hóa Tuần Báo số 109 (1934:6, Tú Mỡ)

* Đỉnh đồi, một anh đứng giữa đường, tu biđông nước ừng ực, cái mũ sắt kiểu tây năm cát tó ngửa về đằng sau. Nguyễn Đình Thi (2005x:214)

* Người xem các nơi trảy hội về Tây “cát-tó duy-dê”, còn gọi là hội “cát tó”, hay là hội cắt tóc dê” ngày mười bốn tháng bảy tây. Tô Hoài (2007m:17-18)

NQT (1992:117)

[vi] Người xem các nơi trảy hội về Tây “cát-tó duy-dê”, còn gọi là hội “cát tó”, hay là hội cắt tóc dê” ngày mười bốn tháng bảy tây. Tô Hoài (2007m:17-18)

[vii] * Sáng hôm sau, Huỳnh Thúc Kháng đến quan sát tang chứng cuộc sửa soạn bạo động ngày diễn binh cát-tó giuy-ê 14-07. Nam Dao (2007-1:237)

[viii] * Năm đít-nớp-xăng-đít nớp lễ cát-tót mà gặp phép đờ-be. Nam Phong Tạp Chí số 25 (1919:86, Tôn-Thất-Chử, Phạm Huân sao lục)

* Rồi thì mỗi năm ngày hội Cát-tót có giấy mời đi xem Điểm-binh có ghế riêng trên rạp ngồi vắt vẻo chứ chẳng bị chen ngã siêu ngã vẹo hay đội xếp vụt tối tăm mặt mũi như bọn thường dân. Phong Hóa Tuần Báo số 22 (1932:11, H Thiện Căn)

* Năm đít-nớp-xăng-đít nớp

Lễ cát-tót mà gặp phép đờ pe. Lãng Nhân (1963:59)

[ix] Người xem các nơi trảy hội về Tây “cát-tó duy-dê”, còn gọi là hội “cát tó”, hay là hội cắt tóc dê” ngày mười bốn tháng bảy tây. Tô Hoài (2007m:17-18)

Lấy tắc xi hay đón tắc xi?

Sách báo trong nước phân biệt lấy tắc xi với đón tắc xi. Lấy tắc xi là thường là trộm tắc xi, và có khi nghĩa là dùng / sử dụng, tức là tự mình lái chiếc xe ấy, như ta vẫn nói: Đừng đi bộ, lấy xe đạp đi cho nhanh. Khi cần sử dụng dịch vụ tắc xi, người ta đón / gọi / ngoắc / bắt / kêu tắc xi.

Ở nước ngoài lấy tắc xi có thể được hiểu như đón tắc xi. Người ở Pháp thì chịu ảnh hưởng của cách nói prendre un taxi và từ điển Pháp Việt thường ghi nghĩa đầu tiên của prendre là lấy. Tiếng Anh thì có to catch / to get  / to take a taxi, dịch là lấy tắc xi rất tiện. Một vị giáo sư tiến sĩ Việt học nọ ở Úc đường hoàng viết:

Trước đó hai ngày, tôi cũng rời nhà lấy taxi đến phi trường Melbourne vào lúc 9 giờ sáng. 

Dịch từng từ một ra tiếng Anh theo kiểu người bắt đầu học tiếng Anh hay tiếng Việt vẫn làm rồi dịch ngược trở lại tiếng Việt vẫn theo kiểu ấy thì người trong nước hiểu là giáo sư đón tắc xi chứ không trộm xe cũng không tự lái xe. Với người sử dụng tiếng Việt ở Úc, không ai cảm thấy cách nói ấy là chướng. Gần như ai cũng nói thế. Quen miệng, quen tai mất rồi.