Thánh Tô ma đa canh nói rằng người chỉ đọc một quyển sách (như quyển Đại Nam Thực Lục chẳng hạn) rất là đáng sợ (Timeo hominem unius libri). Bởi đọc ít quá nên mới dám kết luận hùng hồn:
Lại còn khuyên dạy:
Bạn muốn phân tích, cần dựa sử kiện hay văn bản, chứ không lại đi thực địa hỏi những cụ bô lão ở hóc bà tó nào đó mà kiến thức về lịch sử / ngôn ngữ học của các cụ chưa quá cái ao làng.
mả tà mata / milicien.[ii]
mã tà mata / milicien. bót ~ poste de milice ; Quản
Định suýt bị bắt ; một người lính mã tà đã tóm được vai y nhưng y vùng được
ra Quan-Dinh faillit être pris ; un mata l’avait saisi par l’épaule,
mais il se déroba à son étreinte.[iii]
Đọc đi rồi sẽ biết ma tà là gì và đáy giếng ở đâu.
Đọc đi rồi sẽ biết ma tà là gì và đáy giếng ở đâu.
[i] * Đêm 4 Janvier, vào lối 2 giờ rưởi khuya, chú lính
ma-tà (milicien) Nguyễn-văn-Ky ở Giadinh được cắt ra đứng gác tại khám giam tội
ở Xóm-chiếu (Khánh-hội) thấy một người tội ở trong khám leo tường mà ra. Phụ Nữ Tân Văn số 117 (1932:22)
* Đi làm, từ những việc khổ sai nhẹ, cuốc cỏ, trồng cây,
xay lúa, giã gạo, đến những công việc nặng: đào kênh, xẻ núi, đắp đường, cũng
như sinh hoạt hàng ngày trong lao trước sau giờ hàn dịch, sáng ra, tối lại điểm
danh, ra đi, về buồng, lĩnh phần cơm nước rối sắp hàng trở vào phòng giam, mỗi
bước đi, mỗi động tác đều tiến hành dưới cặp mắt cú vọ, dưới ngọn « cà
đùi » (cadouille) và tiếng chửi mắng của lũ « la dăng »
(agents), lũ « ma tà » (matraques), tức bọn lính gác. Đặng Thai Mai (2004b:635-636)
* Bãi bỏ hết sự kiểm soát của ma tà. Thạch Phương & Nguyễn Văn Minh (2005:321)
VT
(1994 :506)
[ii] * Ngày 18 avril có tên lính mả-tà Nguyển-văn-Ngà giắt
tội đi làm cỏ và bôm nước tại nhà quan Đốc-học (bửa ấy nhằm ngày lể Phục-sinh
nên ông đi khỏi) còn tên bồi ở nhà, nó giặt quần và áo phơi 1 sào, trong đồ
phơi có 1 cái áo và 1 cái quần bằng lục-soạn. Trung Lập Báo số 83 (1924:4)
* Xe máy ở trại mả-tà chạy xuống, còn xe
hơi dưới chợ chạy lên. Trung Lập Báo số 135 (1924:4)
* Khi tới đài chiến-sỉ trận vong thì
lính mả tà và học sanh đứng hàng ba bao phủ ba mặt, còn các viên quan viên chức
thì đứng một bên, khi sơn đầm hô « bọt-tê ạc-mờ » thì lính bồng súng còn học-sanh
đưa tay lên chào theo cách quân binh cho đến lúc bốn tên bếp hầu khiên tràng
hoa để xong thì mới để tay xuống. Trung Lập Báo số 244 (1924:4)
[iii] * Tỷ như tiếng Lục-xì (Look-see), bồy
(boy), bích-tết (beefs-teak), phút-banh (football), v.v. đều là tiếng Ănlê đã
chung vào làm tiếng ta rồi ; tiếng mã-tà (là tiếng Hiphanho nghĩa là giết, chém
mà người Lục-tỉnh dùng mà chỉ lính-gát-đường) ; tiếng cùlao (là tiếng Pulao của
tiếng Malay, v.v. Nam Phong Tạp Chí số 16 (1918:206, Ng.-H.-V.)
* Khi lấy đặng tiền áo và giấy thân rồi
ba vị đại vương rút chạy như dông tên xe kéo Nguyễn-văn-Thang la mã tà in ỏi. Trung Lập Báo số 138 (1924:4)
* Khi đó M. Nguyên-thành-Vị có đến tại nhà làng và bót mã tà mà thưa các
việc, nhưng không thấy người có thế ra tay bắt kẻ dử. Trung Lập Báo số 182 (1924:3)
* Tãng sáng 11 Novembre 6 giờ nổ 21 tiếng đại bác, 6 giờ rưởi diểu binh
(một ông sang-đầm, 2 ông quản và 12 bếp lính mã tà). Trung Lập Báo số 250 (1924:4)
* Mấy chú lính phú-lích a tùng với lính mã-tà hôm qua, nay thấy ông cò
xuống. Trung Lập Báo số 1683 (1929:1b,
Ng-văn-Lượng)
* Chú cai la mã tà cầu cứu. Lê Văn Thử Việt-Tha (1961:56)
* Ban ngày và ban đêm, lạc giang và những mã tà thay
phiên nhau canh gác. Phạm Như Thơm
(1991:449, Trần Huy Liệu)
*
Trước hết vì chế độ nhà tù là quyết định tùy theo ý muốn của tên coi ngục người
Pháp và bọn thủ hạ của nó, bọn “cặp rằng” hay bọn “la giăng” và bọn lính mã tà. Đặng Thai Mai (2004b:501)
*
Nguyên nhân do quá căm tức, anh em tù khám chung thân
đã dùng búa đập đá đánh chết gác-dang và hai tên mã-tà. Thạch Phương & Nguyễn Văn Minh (2005:313)
* Đôi bên lính tập mã
tà, Đội cai súng ống thật là nghiêm trang. Nguyễn Bá Thời (1967:7)
* Các tiểu tổ họp lại sẽ chống với tụi
pa nhe, ban bù, mã tà, mã tà tét. Xuân
Vũ (1990:373)
LVĐ (1970a:806), LNT (1993:623), VT (1994 :506), NKT
(2005:1010)
No comments:
Post a Comment