Nguyễn Lân bảo
người Việt dịch tục ngữ tiếng Pháp. Người học tiếng Pháp tự nhiên nghĩ ngay tới
câu Qui sème le vent récolte la tempête.
Hoàng Tuấn Công bảo không phải thế.
Không có căn cứ nào để nói rằng, “Gieo gió gặt bão” là “dịch một tục ngữ
Pháp”. Nếu có giống với tục ngữ Pháp cũng nên cẩn trọng xem xét, bởi trong kho
tàng thành ngữ, tục ngữ của nhân loại, nhiều câu có nghĩa đen và nghĩa bóng giống
nhau, nhưng chưa hẳn là vay mượn trực tiếp của nhau. Đây là một câu tục ngữ về
luật nhân quả rất phổ biến, với nhiều dị bản đồng nghĩa: Gieo gì gặt nấy; Cấy
gió, chịu bão; Cấy gió, gặt bão; Gieo vạ nhỏ rước vạ lớn…
(http://vanviet.info/nghien-cuu-phe-binh/tu-dien-tieng-viet-cua-gs-nguyen-ln-ph-bnh-v-khao-cuu-ky-20/)
Nhưng không có văn bản nào làm căn
cứ để nói rằng người Việt tự nghĩ ra câu Gieo
gió gặt bão.
Tôi lục từ điển của Génibrel (1898),
Hội Khai Trí Tiến Đức (1931), Gustave Hue (1937), không thấy từ điển nào dẫn
câu ấy. Có khi nào các nhà soạn từ điển lại bỏ sót một câu rất phổ biến trong tiếng
Việt?
Chỉ tìm thấy một đoạn như sau trong
Kinh Thánh tiếng Việt in năm 1934:
Vì chúng nó đã gieo gió và
sẽ gặt bão lốc. Chúng nó không
có lúa đứng; cây lúa sẽ không sanh ra bột; mà dầu có sanh ra nữa, thì dân ngoại
sẽ nuốt lấy.
Người Pháp chắc chắn không nghĩ ra câu Qui sème le vent récolte la tempête. Các từ điển tiếng Pháp đều nói rõ nguồn gốc của câu tục ngữ ấy là Kinh Thánh (origine biblique). Và câu ấy cũng xuất hiện trong nhiều thứ tiếng khác (xem ảnh). Có đụng đến Kinh Thánh ắt phải dịch ra tiếng nước mình thành thế ấy. Tôi rất muốn tin người Việt tự nghĩ ra câu Gieo gió gặt bão chứ không dịch của tiếng nào hết. Nhưng họ nghĩ ra câu ấy từ khi nào?
