Máy dịch hay người dịch?

BBC tiếng Anh viết như sau:
The Russian tanks in question were typically poorly employed, unsupported by dismounted infantry, and without the benefit of a strong non-commissioned officer (NCO) corps, such as one finds in the US Army or British Army.
(https://www.bbc.com/news/uk-61967180)

 

BBC tiếng Việt thành ra thế này:
Những xe tăng Nga thuộc diện cần xem xét là những chiếc được sử dụng không hiệu quả, không được hỗ trợ bởi lực lượng bộ binh đã suy yếu, và không hưởng được lợi ích gì từ một quân đoàn sĩ quan không được ủy nhiệm (NCO), có thể thấy trong quân đội Mỹ hoặc Anh. 
(https://www.bbc.com/vietnamese/world-62074202)

Máy dịch cũng không đến nỗi tệ như thế. 

NCO corps là lực lượng/ đội ngũ hạ sĩ quan. Quân đoàn là từ dùng để chỉ binh đoàn gồm vài sư đoàn trở lên.

Dịch sao cho dở hơn Google?

Bản gốc tiếng Anh thế này:

The temples and their wooden gods were no further molested than in being robbed of their bells which I understand the present usurper had seized for the purpose of coining them into money.

Google Việt dịch thành thế này:

Các đền thờ và các vị thần bằng gỗ của họ không bị quấy nhiễu hơn là bị cướp chuông mà tôi hiểu rằng kẻ chiếm đoạt hiện tại đã tịch thu với mục đích buộc họ thành tiền.

Google Pháp dịch thế này:

Les temples et leurs dieux en bois n'ont pas été plus maltraités que par le vol de leurs cloches que l'usurpateur actuel avait saisies dans le but de les faire entrer dans de l'argent.

Brian Wu (Cali - Mỹ) dịch thế này:

Những ngôi đền và các (bức tượng) thần bằng gỗ cũng bị xâm phạm không kém gì các quả chuông ở những nơi này đã bị cướp đi, mà theo tôi biết, là kẻ soán ngôi hiện thời [Brian chú: tức ngài Nguyễn Nhạc] đã tịch thâu chúng với mục đích là để đút (sic) thành tiền.

Nói chung rất khó mà dịch dở hơn Google. Nhưng Brian Wu đã làm được điều rất khó đó.

Tôi dịch:

Đền chùa, thần thánh (tượng gỗ) chẳng còn gì cho người ta phá phách thêm: chuông khánh bị cướp đi cả rồi ; tôi biết là ngụy chúa đã thu đoạt số chuông khánh ấy để đúc tiền.

Công sứ Darles chưa bao giờ bán cháo

 

Bản án chế độ thực dân Pháp có ít nhất hai lần gọi công sứ Darles là anh hàng cháo:

Cái ông Đáclơ ấy quả là một nhà cai trị có tài. Khoa cai trị của ông ta, ông ta đã học được ở khu phố latinh khi ông còn là một anh hàng cháo.

(Ce M. Darles est un administrateur de valeur. Il a acquis sa science politique au Quartier latin, où il fut marchand de soupe.)

...

Chễm chệ đứng đầu một tỉnh có hàng vạn dân, và được giao cho quyền hành tuyệt đối, ông ta vừa là tỉnh trưởng, vừa là thị trưởng, vừa là quan toà, vừa là mõ toà, vừa là người đốc thuế; tóm lại, ông ta nắm trong tay tất cả mọi quyền hành: Toà án, thuế khoá, điền thổ, tính mạng và tài sản của người bản xứ, quyền lợi của viên chức, việc bầu cử lý trưởng và chánh tổng, tức là vận mạng của cả một tỉnh được đặt vào tay cái anh hàng cháo ngày xưa ấy.

(Confortablement mis à la tête d'une province de plusieurs milliers d'habitants et investi d'un pouvoir sans contrôle, il est préfet, maire, juge, huissier, garnisaire, en un mot, il cumule tous les pouvoirs. Justice, impôt, propriété, vies et biens, des indigènes, droits des fonctionnaires, élections des maires et chefs de canton, c'est­à­dire la destinée d'une province entière est confiée aux mains de cet ancien popotier.)

Bản dịch này có chỗ không ổn.

Trước hết, cháo là thức ăn lỏng nấu bằng gạo hay bằng bột (Văn Tân, 1994:144) và thường thì nói tới cháo là người Việt nghĩ ngay tới gạo (Lê Văn Đức et al., 1970a:264). Nhưng người Việt thường dùng gạo để nấu thành cơm, ít khi nấu cháo. Bữa ăn trong tiếng Việt còn được gọi là bữa cơm. Ăn cháo là chuyện vạn bất đắc dĩ. Người Việt không ăn cháo nếu không đau ốm hoặc không quá túng thiếu.

Nhưng ở Pháp người ta không mấy khi ăn cơm. Bây giờ vẫn thế. Cách đây một thế kỷ chỉ nhà giàu mới rùng rẻng bạc tiền đi ăn cơm Tàu. Ăn được một bát cháo ở trời Tây còn khó hơn. Làm chủ hàng cháo ở khu phố La Tinh đại khái cũng giống như mở nhà hàng 5 sao giữa thành phố Hồ Chí Minh bây giờ.

Các từ marchand de soupe và popotier trong bản gốc chỉ nhấn mạnh xuất thân hạ tiện của công sứ Darles, nguyên là một tay bán hàng ăn bình dân. Không việc gì phải đoán xem soupe là cháo hay xúp, món nào sang trọng (hay hèn kém) hơn món nào. Xúp là một món chủ lực của người Pháp nên từ soupe cũng có nghĩa là bữa ăn, không khác gì người Việt gọi bữa ăn là bữa cơm.

Theo cùng nguyên tắc này, người Công Giáo Việt Nam không xin bánh mì khi đọc kinh Lạy Cha:

Xin Cha cho con lương thực hàng ngày dùng đủ.

Pain trong tiếng Pháp (Donnez-nous aujourd'hui notre pain quotidien) và panis trong tiếng La Tinh (Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie) có thể là miếng bánh đối với Tây, nhưng là bát cơm của ta. Nó là lương thực, là cái ăn trong mọi trường hợp.

Sĩ quan chỉ huy của đội lê dương danh dự làm công việc gì?

 

Nguồn:

Ngô Bình Lâm, 2004, Trận chiến Điện Biên Phủ, (dịch từ nguyên bản tiếng Pháp của Jules Roy), Hà Nội, Hà Nội, 558 tr.

* Đầu đội chiếc mũ calô đỏ, quấn khăn cổ chiếc khăn quàng của đội kỵ binh số 3, chiếc khăn gợi nhớ cho Navarre một thời kỳ may mắn, cầm trong tay chiếc gậy có nhiều đốt của trường đua ngựa, luôn luôn có anh cần vụ người Marốc theo sau, đại tá Christian Marie Ferdinand de la Croix De Castries, sĩ quan chỉ huy của đội lê dương danh dự, mười sáu lần được tuyên dương, đại diện cho lớp sĩ quan quý tộc mà tính chất, tên gọi, quá khứ tham chiến và truyền thuyết có thể dắt dẫn, bất chấp mọi chông gai, tới những cương vị cao nhất trong quân đội. Ngô Bình Lâm (2004:122)

Không biết sĩ quan chỉ huy của đội lê dương danh dự làm công việc gì. Tiếng Pháp commandeur de la Légion d’honneur là bắc đẩu bội tinh hạng 3. Google dịch là chỉ huy quân đoàn danh dự, không khác lắm với cách dịch của Ngô Bình Lâm.